Ten wpis ma za zadanie wyjaśnienie różnic pomiędzy pojęciami
tzw. nieodpłatnej pomocy prawnej, pomocy prawnej z urzędu i pomocy prawnej pro bono. Czytaj dalej, a dowiesz się na czym polega i komu przysługuje nieodpłatna pomoc prawna, oraz jak złożyć wniosek o pomoc prawną z urzędu.

Nieodpłatna pomoc prawna

Nieodpłatna pomoc prawna to system poradnictwa prawnego finansowany z budżetu państwa, a więc w całości z naszych podatków. Inaczej niż tzw. publiczna służba zdrowia, która – co do zasady – opiera się na ubezpieczeniach zdrowotnych i obowiązkowych składkach, ściąganych z naszych pensji na ubezpieczenie zdrowotne, system nieodpłatnej pomocy prawnej nie jest związany z żadnym publicznym systemem ubezpieczeń prawnych. Inaczej mówiąc: nie jest finansowany, ani powiązany z konkretnymi – obowiązkowymi lub dobrowolnymi – składkami na ten cel, płynącymi  do Skarbu Państwa.

Jak dotąd w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej udziela się wstępnych porad prawnych na temat danej sprawy, tj. konkretnego problemu prawnego pytającej osoby. Jeżeli sprawa wymaga pójścia z problemem do sądu – siedzący w punkcie poradnictwa prawnik pomoże w napisaniu wniosku o przydzielenie profesjonalnego (radcy prawnego lub adwokata) pełnomocnika z urzędu, lub wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych.

Realizacja odbywa się na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Od stycznia 2019 nazwanej ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Komu przysługuje nieodpłatna pomoc prawna

1) wszystkim – bez względu na ich zarobki i stan majątkowy – którzy:
– nie ukończyli 26 lat,
– ukończyli 65 lat
– są w ciąży
– mają Kartę Dużej Rodziny
– są kombatantami,
– są ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,
– są weteranami,
– są weteranami poszkodowanymi,
– w wyniku wystąpienia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej znalazły się w sytuacji zagrożenia lub poniosły straty.

2) korzystającym z pomocy społecznej, tj. osobom, którym w ciągu ostatnich 12 miesięcy zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej (i w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie odebrano go).

Co należy zrobić, aby uzyskać nieodpłatną pomoc prawną

Aby uzyskać nieodpłatną pomoc prawną należy udać się do jednego z wyznaczonych
w danym powiecie punktów nieodpłatnej pomocy prawnej.

W powiecie sandomierskim znajdują się w Zawichoście (porady udzielane przez adwokata), Klimontowie (porady udzielane przez radcę prawnego) i w Sandomierzu (porady udzielane przez przedstawiciela organizacji pozarządowej).

Szczegóły – miejsca i godziny udzielania porad można znaleźć tutaj.

Uwaga – w przyszłym roku osoby udzielające porad mogą ulec zmianie.

Co można uzyskać w ramach systemu nieodpłatnej pomocy prawnej?

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

1) poinformowanie o obowiązującym stanie prawnym, o przysługujących uprawnieniach lub o spoczywających na w/w uprawnionym obowiązkach

2) wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego,

3) udzielenie pomocy w sporządzeniu projektu pisma, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym,

4) sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Uwaga – od 1 stycznia 2019 roku do systemu nieodpłatnej pomocy prawnej zostaną wprowadzone istotne zmiany – poszerzy się zbiór korzystających z porad, a także tych, którzy tych porad będą mogli udzielać.

Pomoc prawna z urzędu

Pomoc prawna z urzędu jest dla Klienta z urzędu “bezkosztowa”. To znaczy, ze nie ponosi on kosztów pomocy prawnej tego prawnika, który został mu wyznaczony jako pełnomocnik z urzędu.

System pomocy prawnej z urzędu – jak sama nazwa “z urzędu” wskazuje – “powinien” być to system w całości finansowany z budżetu państwa, Na podobne przypuszczenie zdają się przyzwalać tytuły dwóch rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości – odpowiednio – w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu i w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Nie jest to jednak prawda. W rzeczywistości system pomocy prawnej z urzędu tylko częściowo jest finansowany z budżetu państwa, czyli z naszych podatków. Bywa, że w znacznej części jest raczej finansowany przez tego prawnika, który został wyznaczony na pełnomocnika z urzędu. To oznacza, że system ten jest co najmniej częściowo finansowany także przez pozostałych klientów tego prawnika. Dysponuje on bowiem tymi środkami,  które sam wypracuje.

To, w jakim stopniu koszty pomocy prawnej obciążą udzielającego pomocy prawnika zależy między innymi od rodzaju sprawy, decyzji Sądu i przepisów dwóch przywołanych wyżej rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości.

T.j. – odpowiednio – rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu i w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Na przykład: honorarium` wyznaczone rozporządzeniem i wypłacane przez Skarb Państwa radcy prawnemu za poprowadzenie całej sprawy w pewnych przypadkach wynosi 90, w innych 180 zł.

To cała kwota honorarium, którą sąd wypłaca czasem za wieloletnią pracę. Zainteresowanych odsyłam do wskazanych wyżej rozporządzeń. Skutek jest taki, że właściwe cała – czasem trwająca kilka miesięcy, czasem kilka lat – sprawa jest finansowana nie przez Skarb Państwa, lecz przez prawnika udzielającego pomocy z urzędu, a on sam pracuje za darmo.

W przypadku uznania przez Sąd, że sprawa była skomplikowana i wymagała od pełnomocnika szczególnego nakładu pracy – może on wyznaczoną przez rozporządzenie stawkę minimalną podwyższyć. Maksymalnie do 150 % wartości stawki urzędowej.

Co można uzyskać w ramach pomocy prawnej z urzędu

Skrótowo – wszystko to, co jest pomocą prawna, niezbędną w danej sprawie, na danym etapie jej prowadzenia. 

Pomoc prawna z urzędu może polegać na reprezentacji Klienta przed sądem i innymi instytucjami i ochronę jego praw w danym postępowaniu. Pełnomocnika z urzędu może też zostać wyznaczony tylko do jednej, konkretnej czynności.

A dokładniej? Pomoc prawna z urzędu to wszelka pomoc prawna – tj. udzielane porad, sporządzanie pism procesowych, napisanie wniosku, odwołania, zażalenia, sporządzanie apelacji, kasacji, branie udziału w rozprawach i posiedzeniach – która jest potrzebna w danej sprawie.

Czym się różnią nieodpłatna pomoc prawna od pomocy prawnej z urzędu?

Tak obrazowo i porównawczo?

Nieodpłatna pomoc prawna, to jak gdyby opowiedzieć głodnemu o tym, jakie są książki kucharskie, jakie przepisy są w nich zapisane, opowiedzieć taki przepis, wskazać adresy sklepów  i ewentualnie zapisać na kartce potrzebne składniki.

Pomoc prawna z urzędu, to profesjonalne sprawdzenie przez fachowca tego, co naszemu głodnemu jest aktualnie potrzebne – która potrawa będzie w danym przypadku najbardziej korzystna, a następnie przygotowanie i podanie mu tej potrawy.

Znaczna różnica, prawda?

Nie wiem, jakie jest Państwa zdanie, ale według mnie – pomoc prawna z urzędu jest od tzw. niepłatnej pomocy prawnej o wiele bardziej “sensowna” i przydatna dla osób potrzebujących pomocy prawnej. Niestety, zdawać by się mogło, że cieszy się o wiele mniejszym wsparciem tworzącego budżet Ustawodawcy, niż tzw. nieodpłatna pomoc prawna.

Komu przysługuje pomoc prawna z urzędu

Przede wszystkim należy podkreślić;, ze słowo “przysługuje” nie do końca jest właściwe.
O przydzielenie pełnomocnika z urzędu można się starać – wnosić uzasadniony wniosek do sądu. Ale to sąd  zadecyduje, czy w danej sprawie przydzieli wnioskującemu pełnomocnika z urzędu.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pełnomocnika z urzędu można uzyskać, jeżeli są łącznie spełnione dwie przesłanki:

1. nie stać nas na poniesienie kosztów pomocy prawnej profesjonalnego pełnomocnika z wyboru bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny
2. sprawa jest zbyt trudna do samodzielnego – tj. bez profesjonalnego pełnomocnika – działania.

Co należy zrobić, aby uzyskać pomoc prawną z urzędu

Aby uzyskać pomoc prawną z urzędu, konieczne jest, aby złożyć wniosek o przydzielenie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu. Wniosek składa się do Sądu, mającego prowadzić naszą sprawę, razem z pierwszym pismem w sprawie.

Do wniosku należy dołączyć formularz, w którym dokładnie opisze się swój stan majątkowy, możliwości zarodkowe i koszty utrzymania siebie i rodziny.

To, czy taka pomoc prawna zostanie osobie wnioskującej przydzielona, zależy od decyzji Sądu.

Pomoc prawna pro bono

Pomoc prawna pro bono to pomoc bezpłatna dla Klienta, realizowana z własnej, niczym nie przymuszonej woli przez konkretnego prawnika.

Obowiązuje tu zasada – pomagam nieodpłatnie, bo tak chcę, bo uważam, że w tym konkretnym przypadku takie działanie jest słuszne.

Zakres i forma pomocy jest ustalana pomiędzy prawnikiem, a osobą, której on pomaga.

Taką formą pomocy prawnicy często wcale się nie chwalą. Pomagają z odruchu dobrego serca osobom w bardzo trudnej sytuacji życiowej.

***

W tym wpisie planowałam także ujawnić, dlaczego nie udzielam nieodpłatnych porad prawnych i pokazać miejsca, gdzie można znaleźć – moim zdaniem – najlepszych prawników, którzy w swoich blogach dzielą się swoją wiedzą. Jest już jednak późno,
a wpis znacznej długości. Kontynuacja nastąpi więc dopiero za jakiś czas.

Pozdrawiam!

---

Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem, aby móc uniknąć zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy i poznać szczegółowo korzystne regulacje prawne.

Oczywiście, jeśli potrzebujecie Państwo konsultacji ze mną – zapraszam do kontaktu. Z przyjemnością Państwu pomogę. Mój adres e-mail: poczta@orlowskam.com, tel. 530 892 582