Czy chcesz, aby Twoje dzieci miały jasną sytuację w sprawie majątku spadkowego? Aby realizacja Twojej woli była łatwa, ba – odnosząca skutek z chwilą śmierci?
Tak, tak – wbrew pozorom to wcale nie jest oczywiste i nie każde zapisy testamentowe odniosą skutek z chwilą śmierci spadkodawcy. Nawet, jeśli testament będzie ważny.
Czasem konieczne będzie pozwanie oznaczonych w testamencie osób, aby wykonały nałożone na nie testamentowe zobowiązania.
A może chcesz kogoś wydziedziczyć? Sprawić, by nie mógł od pozostałych spadkobierców dochodzić zachowku?
Zastanawiasz się jak to zrobić? Jeśli tak, to pamiętaj, że sposobów napisania testamentów jest wiele. Może to sprawiać wrażenie, że mamy dużą swobodę i możemy sobie wybrać dowolną opcję.
Uważaj! Możesz wtedy popełnić błąd. Czasem bardzo poważny w skutkach i niosący konsekwencje ciągnące się latami.
Historia jednego testamentu
Opowiem Ci historię sprawy, która trafiła do mnie, po blisko 10 latach od otwarcia spadku Blisko 10 lat od otwarcia testamentu i prawomocnego zakończenia sprawy o stwierdzenie nabycia spadku.
Sprawy, w której Sąd stwierdził nabycie spadku na podstawie ustawy, a nie – na podstawie testamentu.
Pewien spadkodawca miał wiele działek. Miał też kilkoro dzieci. Już za życia uzgodnił z nimi które działki przekaże każdemu z dzieci. Wszyscy wiedzieli o tych uzgodnieniach i wszyscy byli zgodni. W swoich planach spadkodawca rozdysponował w ten sposób cały swój majątek. Ciągle były to tylko “plany”, zapowiedzi, oświadczenia ustne w żaden sposób nie formalizowane. Każdy jednak rozumiał, że taki właśnie będzie testament spadkodawcy i nie zgłaszał sprzeciwów.
W tak zwanym między czasie (za życia spadkodawcy) umarł jeden z jego synów. Pozostawił żonę i dzieci.
Spadkodawca zadecydował, a wszyscy pozostali się na to zgodzili, że działki, które miały przypaść synowi – zostaną w testamencie zapisane jego żonie.
Jak postanowił, tak zrobił.
Wziął dwóch zaufanych świadków i w obecności kierownika miejscowego urzędu stanu cywilnego (to zwykle bardzo sympatyczne osoby) oświadczył swoją wolę. Treść testamentu została zapisana, odczytana i podpisana przez testatora, obu świadków i sporządzającego protokół Kierownika USC.
Tak sporządzony testament był pieczołowicie przechowywany, a działkami zaczęły gospodarować wskazane w testamencie osoby.
Spadkodawca zmarł.
Testament zaniesiono do sądu.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu poparli wszyscy spadkobiercy ustawowi.
Nikt testamentu nie podważał.
A Sąd i tak stwierdził nabycie spadku z mocy ustawy, a nie z mocy testamentu.
Dlaczego tak się stało?
Otóż przyczyną, były
1. sformułowania zawarte w testamencie. Sąd uznał je jako tzw. zapisy zwykłe.
2. brak dochowania formy notarialnej.
Uwaga: oba wymogi: i co do treści i o do formy, powinny zostać spełnione łącznie.
Jaki był tego skutek?
Otóż nie zaistniała sytuacja, w której z chwilą śmierci spadkodawcy – każda ze wskazanych w testamencie osób stała się wyłącznym właścicielem konkretnych, wcześniej uzgodnionych (i zapisanych jej w testamencie) działek.
Zamiast tego wszyscy spadkobiercy ustawowi (w tej sytuacji żyjące dzieci spadkodawcy i dzieci zmarłego syna spadkodawcy) stali współwłaścicielami w częściach ułamkowych wszystkich działek.
Czy można to było jakoś odkręcić? Tak. Każdemu z zapisobierców przysługiwało roszczenie o przeniesienie na nich własności zapisanych działek.
Można było też przeprowadzić dział spadku, co może byłoby jeszcze wygodniejsze.
Zobacz wpis: Jak napisać wniosek o dział spadku
Niestety ktoś doradził, aby spadkobiercy wzajemnie się poobdarowywali poszczególnymi częściami ułamkowymi w poszczególnych działkach.
Na tym etapie zaczęły się kłótnie. I dopiero na tym etapie – już po darowiznach – sprawa trafiła do mnie.
Czy ten testament był ważny?
Oczywiście. Był to jak najbardziej ważny testament allograficzny.. Nikt nie podważył ani jego ważności ani stanu poczytalności spadkodawcy, ani też obecnych przy spisaniu testamentu świadków, czy też powagi czy wiarygodności obecnej przy oświadczaniu woli i sporządzającej protokół osoby urzędowej.
Zgodnie z przepisem art. 951 kodeksu cywilnego spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec konkretnie oznaczonej “osoby urzędowej”. Testament taki nazywa się testamentem allograficznym i tylko osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany w artykule 951 k.c.
Jakie są wymogi co do “osoby urzędowej”? Może to być do wyboru: wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu albo gminy bądź też właśnie kierownik urzędu stanu cywilnego.
Takie oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
Te wszystkie wymogi zostały spełnione w sposób należyty i prawidłowy.
Czy ten testament był skuteczny?
Nie! Nic nie dał włożony wysiłek, jasne oświadczenie woli, uzgadnianie i gromadzenie jednego dnia wszystkich świadków.
Dlaczego?
Bo dla pewnych, wybranych i opisanych sytuacji – przepisy kodeksu cywilnego ustaliły konkretne zasady sporządzenia testamentu. Konkretne, dodatkowe wymogi. Te warunki muszą zostać spełnione, aby oświadczona w testamencie wola spadkodawcy została zrealizowana.
Jakie to warunki? To zależy.
O czym trzeba pamiętać, aby napisać skuteczny testament?
Czasem potrzebna jest konkretna treść
Na przykład – jeżeli chcemy kogoś wydziedziczyć, to nie wystarczy, że pominiemy go w testamencie. Ba – nie wystarczy, że napiszemy w treści testamentu, że daną osobę wydziedziczamy.
Oprócz wskazania osoby, którą chcemy wydziedziczyć, konieczne jest też wyjaśnienie. Wskazanie przyczyny wydziedziczenia. opisanie zachowania wydziedziczanej osoby i uczuć spadkodawcy, jakie to zachowanie wywołało.
Jeżeli ten warunek spełnimy w sposób należyty, to bez względu na to, czy wydziedziczenie będzie w testamencie odręcznym, notarialnym, czy allograficznym – odniesie skutek. Oczywiście ewentualne boje mogą się odbywać przed sądem w celu podważenia testamentu.
Czasem potrzebna jest nie tylko konkretna treść, ale i oznaczona forma testamentu
Chcesz przekazać w testamencie określoną rzecz określonej osobie i zrobić to tak, żeby. było “tak, jak w filmach”?
Na przykład dom chcesz przekazać Zosi, działkę z sadem Stasiowi, a pieniądze z konta bankowego Wioli? I chcesz, aby te rozporządzenia miały skutek już z mocy samego testamentu, skuteczne od chwili śmierci?
Jeśli tak, to te konkretne zapisy muszą zostać sporządzone w formie testamentu notarialnego. Tylko wtedy – jeżeli odpowiednio sformułujesz zapis – już z chwilą śmierci spadkodawcy Zosia stanie się właścicielką domu, Wiola – pieniędzy na rachunku bakowym, a Stasio – sadu.
Tylko pamiętaj. Zadaniem notariusza nie jest udzielanie porad prawnych. To wybitni profesjonaliści w swoim fachu. Ich fachem – oczywiście w ogromnym uproszczeniu – jest zapewnienie wiarygodności dokumentu, który sporządzają i rejestrują..
Jeżeli chcesz mieć pewność, że Twoje rozporządzenia będą mogły odnieść skutek dokładnie taki taki zamierzasz – skontaktuj się ze mną, lub skonsultuj się z innym prawnikiem procesualistą, specjalizującym się w prawie spadkowym.
A może chcesz bardziej dogłębnie przemyśleć sprawę i skorzystać ze szkolenia online, w którym krok po kroku i na przykładach, wyjaśniam jak napisać testament, aby odniósł dokładnie taki skutek, jakiego byśmy chcieli?
W takim przypadku zapraszam do zapisania się listę oczekujących na kurs, który przygotowuję.
Osoby zapisane pierwsze się o nim dowiedzą i otrzymają dostęp do wartościowych bonusów.
Zapraszam!
———————
Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.