Spadek – bogactwo, majątek, skarby po przodkach.
Kiedyś był częstym tematem literatury i filmu. Potem, jeszcze całkiem niedawno, temat spadku pojawiał się raczej w kontekście ryzyka odziedziczenia długów niż jako synonim bogactwa.
Dziś – tak jest przynajmniej w sprawach, z którymi ja mam do czynienia – temat spadku się „unormalizował”. Nie znaczy to jednak, że nie budzi emocji.
Kliknij, aby odsłuchać nagranie tekstu tego wpisu.na Spotify
Czym jest spadek
Aby wyjaśnić, czym jest spadek, przydatne jest wskazanie pięciu elementów tej specyficznej układanki.
Po pierwsze – spadek, to pewien zbiór praw i obowiązków majątkowych osoby zmarłej, które z chwilą jej śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, zwanych spadkobiercami.
Z kolei osoba zmarła, po której dziedziczą spadkobiercy, nazywana jest w postępowaniu spadkowym spadkodawcą).
Uwaga – nie wszystkie prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy mogą przejść na spadkobierców. Poniżej przeczytacie, jakie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego nie wejdą w skład spadku
Po drugie – spadkobiercą można się stać na dwa sposoby:
1. na podstawie przepisów ustawy kodeks cywilny – tzw. dziedziczenie ustawowe
2. na podstawię indywidualnej decyzji spadkodawcy, wyrażonej w sporządzonym przezeń testamencie – tzw. dziedziczenie na podstawie testamentu.
Po trzecie – spadek „uaktywnia się” z chwilą śmierci spadkodawcy, ale – aby w pełni możliwe było dysponowanie spadkiem, konieczne jest stwierdzenie nabycia spadku (wydawane przez sąd spadku), ewentualnie poświadczenie dziedziczenia (sporządzane przez notariusza). Jest to specjalny dokument, który potwierdza, że wymienione w nim osoby są spadkobiercami wskazanej w nim osoby zmarłej. W dokumencie tym oznaczone są także części, w jakiej każdy z wymienionych w nim spadkobierców, nabył spadek.
Po czwarte – ustalenie tego, kto jest spadkobiercą danego, konkretnego spadku, będzie zależne od wielu okoliczności. Między innymi od tego:
1. czy spadkodawca sporządził testament (mógł go napisać albo przekazać ustnie wybranym osobom)
2. czy wszyscy spadkobiercy, wskazani ustawą albo testamentem, dożyli otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy)
3. czy ktoś ze spadkobierców odrzucił spadek
4. czy kogoś ze spadkobierców uznano za niegodnego dziedziczenia
5. czy były zawierane umowy dotyczące spadku
Po piąte – możliwe jest zawarcie specjalnych umów, dotyczących spadku. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Ponadto spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Jak uzyskać stwierdzenie nabycia spadku
Aby uzyskać stwierdzenie nabycia spadku, należy do odpowiedniego sądu złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku
We wniosku wskazuje się osobę spadkodawcy, miejsce, w którym ostatnio zamieszkiwała, datę miejsce zgonu, a także wszystkich potencjalnych spadkobierców..
Do wniosku należny dołączyć potwierdzenie uiszczenia opląty sądowej od wniosku, potwierdzenie uiszczenia opląty od wpisu do rejestru spadków. Niezbędne jest także dołączenie całego szeregu odpisów aktów stanu cywilnego.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, kieruje się do właściwego sądu rejonowego, W tych sprawach wyłącznie właściwym jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Kto może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku
Aby wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku wcale nie trzeba być potencjalnym spadkobiercą.
Zgodnie z przepisami, prawo do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku przysługuje każdemu, kto ma w tym interes prawny. Może to być na przykład wierzyciel potencjalnego spadkobiercy, który na podstawie uzyskanego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku będzie mógł kierować egzekucje wierzytelności z majątku spadku.
Uwaga: w zależności od sytuacji, samo stwierdzenie nabycia spadku może nie wystarczyć. Zazwyczaj konieczne, albo przydatne będzie przeprowadzenie działu spadku.
Jakie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego nie wejdą w skład spadku
Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego, które
1. były ściśle związane z jego osobą
– np. obciążający zmarłego obowiązek alimentacyjny względem dziecka, czy współmałżonka, czy prawo do kwatery stałej, przydzielonej żołnierzowi zawodowemu (emerytowi, renciście wojskowemu).
albo
2. z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami, czy też nie
– np. wkład w Pracowniczej Kasie Zapomogowo-Pożyczkowej. W momencie przystąpienia do kasy pracownik wypełnia i podpisuje Deklarację Przystąpienia do PKZP. W jednym z punktów tej Deklaracji znajduje się oświadczenie w brzmieniu: „W razie mojej śmierci wpłacone przeze mnie wkłady członkowskie zapisuję na rzecz ……………….. nr PESEL, którą to kwotę proszę wypłacić wskazanej osobie po potrąceniu ewentualnego zadłużenia”. Pracownik może wskazać tu osobę według swego uznania, bez względu na to, czy wskazana osoba wejdzie w krąg spadkobierców, czy nie.
Umowy dotyczące spadku
Niestety – pieniądze potrafią „namieszać” w rodzinie.
Zdarza się, że w obawie ewentualnych, przyszłych nieporozumień pomiędzy dziećmi – rodzice decydują się podzielić swój majątek już za swojego życia.
Darowują nieruchomości, ustanawiają dożywocia. Rozdają wszystko i przestają „być u siebie”. A trzeba pamiętać, że poczucie „bycia u siebie” jest niezwykle ważne dla naszej psychiki.
Uwaga: te „typowe” umowy dożywocia i darowizny, to nie są te, wspomniane wyżej przeze mnie, umowy dotyczące spadku.
Kodeks cywilny wymienia dwa rodzaje umów dotyczących spadku.
Mogą być zawierane jeszcze za życia potencjalnego spadkodawcy – pomiędzy nim, a osobami z kręgu spadkobierców ustawowych. Taką umową jest umowa zrzeczenia się dziedziczenia.
Mogą być także zawarte już po otwarciu spadku, tj. zgonie spadkodawcy. W takim przypadku, spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Aby mieć pewność, ze zawierana umowa jest bezpieczna dla Waszej Rodziny i w pełni odzwierciedla Państwa zamiar – najlepiej skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika.
Jeżeli masz pytania, chcesz skonsultować swoją sprawę lub wziąć udział w szkoleniu na temat spadków i testamentów – skorzystaj z TEGO FORMULARZA!
Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.
W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem, aby móc uniknąć zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy i poznać szczegółowo korzystne regulacje prawne.