W mediach i szeroko pojętym internecie toczy się dyskusja o zbliżających się wyborach prezydenckich i głosowaniu korespondencyjnym. Ogniste spory dyskutantów kto za, kto przeciw, i tak dalej. Pojawiają się plotki, że nie wiadomo jak będzie wyglądać pakiet wyborczy w głosowaniu korespondencyjnym, czy w ogóle będzie zaadresowany, czy będzie zachowana tajemnica, jak duże jest ryzyko oszustwa wyborczego, czy Poczta Polska podoła zalewowi milionów głosujących i tak dalej . Ba – dziś dotarła do mnie plotka, że w piątkowej nowelizacji całkowicie zniesiono możliwość głosowania korespondencyjnego, nawet dla osób niepełnosprawnych.
Przytłoczona trochę tymi plotkami zmusiłam się, żeby wreszcie przeczytać zmiany w Kodeksie wyborczym, jakie wprowadziła przyjęta w ostatni piątek ustawa o Tarczy Antywirusowej, tj. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Poniżej dzielę się osobistymi wnioskami.
Jakie zmiany w zasadach głosowania wprowadziła Tarcza Antywirusowa?
Który przepis wprowadza zmiany?
Najnowsze zmiany w zasadach głosowania w czasie epidemii wprowadził j art. 102 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 17 kwietnia 2020, poz. 695 )
Brzmi następująco:
“Art. 102. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii przy przeprowadzaniu wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2019 r. poz. 684 i 1504 oraz z 2020 r. poz. 568) w zakresie:
1) podawania w formie obwieszczenia do wiadomości wyborców informacji, o których mowa w art. 16 § 1;
2) wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania;
3) przekazywania wyborcom informacji, o których mowa w art. 37d § 1;
4) głosowania korespondencyjnego, o którym mowa w art. 53a
5) głosowania przez pełnomocnika;
6) ustalania przez Państwową Komisję Wyborczą wzoru karty do głosowania i zarządzania przez nią druku tych kart.”
Pobierz pełny tekst: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
Cały dokument można także pobrać pod tym linkiem na stronie Dziennika Ustaw: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000695
Jak było dotąd?
Ostatnie przepisy, obowiązujące przed ogłoszeniem “zmian epidemicznych” pozwalał na trzy różne typy głosowania: głosowanie osobiste w lokalu wyborczym, głosowanie osobiste korespondencyjne oraz głosowanie za pośrednictwem pełnomocnika w lokalu wyborczym.
Głosowanie osobiste
Głosować osobiście w lokalu wyborczym mógł każdy uprawniony do głosowania obywatel, który był wpisany na listę wyborców w znajdującą się w danym lokalu wyborczym, albo pojawił się w lokalu wyborczym z odpowiednim zaświadczeniem, że ma prawo głosować.
Głosowanie przez pełnomocnika
Głosować przez pełnomocnika mógł wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jeżeli w odpowiedni sposób udzielił pełnomocnictwa do głosowania w jego imieniu w wyborach.
Głosowanie korespondencyjne
Głosować korespondencyjne mógł dotychczas tylko
1) wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Ustawą z 31 marca 2020, wprowadzającą tzw pierwszą Tarczę Antywirusową, dodano możliwość głosowania korespondencyjnego dwóm grupom wyborców. Były to osoby, które:
2) najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat,
3) podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284 i 374).
Pozostałe osoby, tj. takie, które nie mają orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym, nie ukończyły 60 lat, ani nie są objęte kwarantanną – nie mogły głosować korespondencyjnie.
Jak jest teraz?
Teraz (tj. po ostatniej zmianie z 16.04.2020, bo w chwili, kiedy będziecie Państwo czytać sytuacja może być jeszcze inna) nie ma możliwości głosowania przez pełnomocnika, a głosować korespondencyjnie mogą wszyscy.
Ale uwaga: to, że “wszyscy mogą głosować korespondencyjnie”, wcale nie oznacza, że każdy uprawniony do głosowania wyborca będzie mógł głosować korespondencyjnie!
Pojęcie “wszyscy” oznacza jedynie, że nie trzeba mieć orzeczenia o niepełnosprawności, an koronawirusa, ani 60 lat. Można być młodym, zdrowym i w sile wieku.
Najnowsza ustawa o tarczy antykryzysowe zniosła zastosowanie art. 53 a) kodeksu wyborczego, tj tego który limitował uprawnienia do głosowania korespondencyjnego dla 3 wyżej wskazanych grup osób. Pozostałe przepisy, określające zasady głosowania korespondencyjnego nadal obowiązują.
Wynika z tego, że nadal mogą mieć zastosowanie art. 53 b,dotyczący zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego, a także art. 53 c (poprawianie zgłoszenia), 53 e (doręczenie pakietu wyborczego) i następne.
Zatem można przyjąć taką interpretację, że każdy (nie tylko niepełnosprawny) wyborca może wybrać jak chce głosować, to jest:
czy chce głosować:
a) korespondencyjnie,
a jeśli tak, to musi (jak dotychczas) dokonać właściwego (tj. w odpowiednim terminie, odpowiedniej treści, do odpowiedniego podmiotu) zgłoszenia.
Jeśli nie spełni tego warunku, to nie zostanie mu doręczony pakiet wyborczy i nie będzie mógł zagłosować korespondencyjnie.
Może też wybrać, że woli głosować:
b) osobiście w lokalu wyborczym,
a jeśli tak, to nie musi dokonywać szczególnych działań, co najwyżej upewnić się, że jest na odpowiedniej liście wyborców, a jeśli nie, to podjąć odpowiednie kroki, by się do interesującej go listy wyborców dopisać. Oczywiście taka osoba nie otrzyma pakietu do głosowania korespondencyjnego.
Po wyjaśnieniu i – mam nadzieję – uporządkowaniu podstawowych kwestii, przejdźmy do zasad głosowania korespondencyjnego. Zobaczmy jak to wygląda krok po kroku:
Jak wygląda głosowanie korespondencyjne?
Pierwszą i zasadniczą kwestią jest zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego. Zamia musi być zgłoszony w odpowiednim terminie, do odpowiedniego podmiotu i zawierać właściwą treść.
Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego
Jak wygląda zgłoszenie
Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego nie ma żadnego specjalnego formularza, ale ważna jest jego treść. Powinno zawierać nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL wyborcy niepełnosprawnego, oświadczenie o wpisaniu tego wyborcy do rejestru wyborców w danej gminie, oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie, a także wskazanie adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy.
Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej.
Komu się zgłasza
Zamiar głosowania korespondencyjnego wyborca zgłasza komisarzowi wyborczemu. Któremu konkretnie – sprawdźcie w odpowiedniej Delegaturze Krajowego Biura Wyborczego w swoim województwie, bo zazwyczaj w jednym województwie jest kilku komisarzy wojewódzkich, z których każdy ma inną właściwość terytorialną. To znaczy – przyjmuje zgłoszenia z różnych powiatów.
W świetle aktualnych przepisów – jeżeli nie zgłosicie zamiaru głosowania korespondencyjnego komisarzowi wyborczemu, ale na przykład w Urzędzie Gminy, czy na Poczcie Polskiej, to może oznaczać, że do zgłoszenia nie doszło i zagłosować korespondencyjnie nie będziecie mogli. Pozostanie możliwość głosowania osobistego w lokalu wyborczym.
Pewien wyjątek, ale nie do końca jasny, wiąże się koronawirusem. Chodzi o to, że Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia inny organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej przekazuje informację o wyborcach podlegających w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych właściwemu urzędnikowi wyborczemu, za pośrednictwem obsługującej go gminy. Nie jest jednak jasne, czy ta informacja jest równoznaczna ze spełnieniem warunku zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego.
Termin przekazania zgłoszenia
Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego należy zgłosić do 15 dnia przed dniem wyborów. Co oznacza, że – według moich wyliczeń – termin na zgłoszenie upływa już w najbliższy poniedziałek, 27 kwietnia 2020. Nie jest to wiele czasu…
Wyjątkiem znowu są wyborcy podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych. W takim przypadku zamiar głosowania komisarzowi wyborczemu zgłasza się do 5 dnia przed dniem wyborów.
Podsumowanie
Właściwe, to jeszcze nie czas podsumowań, bo należałoby napisać o zasadach doręczenia pakietu wyborczego, o zasadach głosowania, odoru pakietu i co się z nim dalej będzie działo. Zdaje mi się jednak, że wpis i tak jest już zbyt długi.
Chciałabym jednak podkreślić tę końcową uwagę:
niniejszy wpis to moje prywatne zdanie na temat możliwej – według mnie właściwej – interpretacji przepisów o głosowaniu korespondencyjnym. W świetle tej interpretacji głosować korespondencyjnie mogą ci, którzy do odpowiedniego organu (właściwego komisarza wyborczego) i w odpowiednim terminie (najpóźniej do 27 kwietnia) zgłoszą zamiar głosowana korespondencyjnego. Obecne brzmienie przepisów w świetle zmian, wprowadzonych przez art. 102 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 17 kwietnia 2020, poz. 695 ) nie przewiduje możliwości głosowania korespondencyjnego, jeżeli takiego zamiaru nie zgłosi sam wyborca. Dla takiego wyborcy według mnie – pozostaje głosowanie w lokalu wyborczym.
O pozostałych kwestiach napiszę w jednym z kolejnych wpisów, bo na biegu mam jeszcze inne sprawy. Jak na przykład świetny poradnik, przygotowany w ramach programu „Adwokat dla przedsiębiorcy”` tzw Tarczę Adwokacką. Ciąg dalszy już wkrótce..
